Otomotiv endüstrisi son çeyrek asırdır insanların güvenliğini artırıcı tedbirler almak için ar-ge çalışmalarına hatırı sayılır bütçeler ayırmaktadır. Bilhassa tonajı yüksek olan kamyon ve otobüs gibi ticari amaçla yük-yolcu ve kargo taşımacılığı yapan araçlar için ek güvenli sürüş için üst seviyeye çıkarmaktadır. Bu sistemler sürüş güvenliğini artırarak kaza yapma riskini en aza indirmektedir.
Aşağıda, en yaygın kullanılan araç güvenlik sistemlerinden bazılarını ve işlevlerini inceleyelim:
1- ABS Fren Sistemi
ABS Fren Sistemi (Kilitleme Karşıtı Frenleme Sistemi)
Ani frenlemelerde tekerleklerin kilitlenmesini önleyerek aracın kontrolünü elinizde tutmanıza yardımcı olur. Bu sayede kaygan zeminlerde bile daha güvenli bir şekilde durabilirsiniz.
ABS Kelimesinin Açılımı Nedir?
ABS, İngilizce “Anti-lock Braking System” kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Bu sistem, motorlu araçlarda sürüş güvenliğini artırmayı amaçlayan bir fren sistemi olarak kullanılır. ABS, tekerleklerin kilitlenmesini önleyerek ani frenleme durumlarında daha iyi kontrol sağlar. Bu sayede araç sürücüsü, kaygan zeminlerde bile daha güvenli bir şekilde durabilir. ABS, günümüzde birçok araçta standart olarak bulunmaktadır.
ABS Fren Sisteminin En Etkili Olduğu Yerler: Buzlu Zeminler, Yağmurlu Havalar ve Yüksek Hızda Durma.
2. ASR (Patinaj Engelleme Sistemi):
ASR nin açşılımı (anti slip regulator system), Anti patinaj sistemidir.
Bazı firmalar ASR sistemini TCS (Traction Control System) Çekiş Kontrol Sistemi olarak da söylemektedir. Hızlanma sırasında tekerleklerin patinaj yapmasını önleyerek aracın çekişini artırır ve dengesini korur. Bu sayede özellikle yağmurlu veya karlı havalarda daha güvenli bir sürüş imkanı sunar.
ASR Çalışma Prensibi
ASR sistemi, ABS (Anti-lock Braking System) ile birlikte çalışır. ABS, tekerleklerin kilitlenmesini önleyerek ani frenleme durumlarında daha iyi kontrol sağlar. ASR ise patina yapan tekerleği kontrol ederek kaygan zeminlerde daha güvenli bir sürüş sağlar. Bu iki sistem bir araya geldiğinde araç sürüş güvenliği artar.
3. ESP (Elektronik Denge Programı)
Virajlarda veya ani manevralarda aracın savrulmasını önleyerek dengesini korumaya yardımcı olur. Bu sayede kazaların önlenmesine katkıda bulunur.
ESP Çalışma Prensibi
ESP (Elektronik Stabilite Programı), araçların yol tutuşunu kaybetmesini önlemek ve sürüş güvenliğini artırmak için tasarlanmış bir sistemdir. İşte ESP’nin çalışma prensibi:
Sensörler: ESP, aracın çeşitli noktalarına yerleştirilmiş sensörler aracılığıyla tekerlek hızını, yanal hızı, direksiyon açısını ve fren basıncını sürekli olarak izler.
Veri Analizi: Bu sensörlerden gelen veriler, aracın elektronik kontrol ünitesi (ECU) tarafından analiz edilir. ECU, sürücünün niyetini ve aracın fiziksel hareketlerini karşılaştırır.
Müdahale: Eğer araç savrulmak üzereyse veya sürücünün hareketleri aracın fiziksel sınırlarını aşacaksa, ESP devreye girer. Sistem, aracın dengesini korumak ve savrulmayı önlemek için gerekli tekerleklere otomatik fren uygulaması yapar.
Tekerleklerin Kontrolü: ESP, aracın her bir tekerleğine bağımsız olarak fren uygulayabilir. Bu sayede araç, sürücünün istediği yönde stabil bir şekilde ilerlemeye devam eder.
Güvenlik Artışı: ESP, özellikle kaygan zeminlerde ve ani manevralarda aracın kontrolünü kaybetmesini önleyerek trafik kazalarını azaltmada büyük rol oynar.
ESP, ABS (Kilitlenmeyi Önleyici Fren Sistemi) ve ASR (Patinaj Önleme Sistemi) ile birlikte çalışarak, aracın her durumda maksimum yol tutuşunu ve stabilitesini sağlamak için tasarlanmıştır. 2014 yılından bu yana Avrupa Birliği kapsamındaki ülkelerde yeni araçlarda ESP sistemi zorunlu hale getirilmiştir1.
4. EBD (Elektronik Fren Kuvveti Dağıtım Sistemi): Frenleme sırasında her tekerleğe farklı fren gücü uygulayarak frenleme dengesini optimize eder. Bu sayede daha kısa sürede ve daha güvenli bir şekilde durmanızı sağlar.
5. Yorgunluk Tespit Sistemi
Sürücünün yorgunluk veya dikkat dağınıklığı belirtileri göstermesi durumunda sürücüyü uyararak kazaların önlenmesine yardımcı olur.
6. Park Sensörü
Park Sensörü: Aracınızı park ederken engellere çarpmadan park etmenizi kolaylaştırır. Farklı sensör tipleri ve sesli uyarılar sunarak park işlemini daha güvenli hale getirir.
7. Şerit Takip Sistemi
Aracınızın şerit dışına çıkmak üzere olduğunu algıladığında sürücüyü sesli veya görsel uyarılar ile uyararak şeritte kalmanıza yardımcı olur. Şerit takip sistemi Araç Güvenlik Sistemleri çok önemli yere sahiptir.
Şerit Takip Sistemi Çalışma Prensipleri
Şerit Takip Sistemi, aracın yol üzerindeki şerit çizgilerini algılayarak, aracın bu çizgilerin içinde kalmasını sağlayan bir sürüş yardım teknolojisidir. İşte bu sistemin çalışma prensibi:
- Kamera Algılama: Genellikle aracın iç dikiz aynasının üzerinde veya ön camın arka tarafında bir kamera bulunur. Bu kamera yoldaki şerit çizgilerini algılamak için görev yapar.
- Kontrol Ünitesi: Kamera tarafından algılanan veriler, aracın kontrol ünitesine iletilir. Kontrol ünitesi, aracın bulunduğu konumu hesaplar ve şerit içerisinde kalıp kalmadığını değerlendirir.
- Uyarı Mekanizması: Eğer araç şerit çizgilerinin dışına çıkmaya başlarsa, sistem sürücüyü uyarır. Bu uyarı, sesli bir uyarı veya direksiyon titreşimi şeklinde olabilir.
- Gelişmiş Sistemler: Bazı araçlarda daha gelişmiş takip sistemleri bulunur. Örneğin, araç şeridin dışına çıktığında aracı tekrar şeridin içine sokan sistemler mevcuttur.
Bu sistem, uzun yolculuklarda yorgunluk sonucu oluşabilecek kazaları önlemeye yardımcı olur ve sürüş güvenliğini artırır. Şerit takip sistemi, günümüzde birçok araçta bulunan önemli bir güvenlik donanımıdır.
8. Şehir içi Fren Desteği
Şehir içi Fren Desteği: Düşük hızlarda seyir halindeyken öndeki araçla olan mesafeyi takip ederek frenleme ihtiyacı duyduğunuzda otomatik olarak fren yapar. Bu sayede çarpışmaları önlemeye yardımcı olur.
Araç Güvenlik Sistemleri ve yardımcı teknolojik aletlerinin ne işe yaradığını SRC Belgesi derslerinde Araç Bilgisi ve Ekonomik Araç Kullanımı Derslerinde detaylıca inceleyeceksiniz.
